De Tempels van Bagan

Ik ben zo’n type wat helemaal voor ruïnes gaat. Oude kastelen, half verteerde kerken, krakkemikkige tempels, dat is mijn ding. In Cambodja waren de tempels van Angkor het hoogtepunt van mijn reis, en dan vooral die overgroeid met bomen en struikgewas, alsof de jungle ze al jaren geleden heeft teruggeclaimed. In Indonesië stond ik genietend bovenop Borobudur, weliswaar in betere conditie, maar toch ook weer een oud monument, niet meer gebruikt waarvoor het oorspronkelijk gebouwd is. En dan heb ik het nog niet eens over Rome. Bouwwerken van die leeftijd, die zoveel mensen overleefd hebben, spreken bij mij ontzettend tot de verbeelding. Ik probeer me dan voor te stellen hoe het er vroeger uitgezien zou hebben, toen alles nog nieuw was en de plek een (meestal) religieus centrum was voor een wereldstad die inmiddels verdwenen is onder het stof.

Hier in centraal Myanmar ligt Bagan, wat honderden jaren geleden precies die functie had. Koning na koning werd hier vermoord en de opvolger zocht altijd zijn voorganger te overtreffen in bouwnijd. In het gouden tijdperk van 230 jaren werden op de laagvlakte naast de Ayeyarwady rivier maar liefst 4400 tempels uit de grond gestampt. Toen in 1287 de Mongolen het land overspoelden kwam er abrupt een einde aan het feest. De meeste tempels zijn nu verdwenen, maar dat doet niets af aan de ervaring wanneer je over de vlakte loopt of, zoals ik, fietst. Zo ver je kunt kijken steken tempels van alle afmetingen af tegen de horizon. De meeste zijn in erbarmelijke staat (en daar houden we van!), met alleen nog de rode bakstenen façades in het zicht. De tegels, het goud en de juwelen zijn jaren geleden al geroofd door de verrekte Mongols, rivaliserende stammen en onze eigen 'beschaafde' westerburen de Britten. Sommige tempels zijn half vervallen, maar de meeste staan nog redelijk, met een dak wat intact is en toestemming om er binnen te gaan. De kleinste tempels zijn niet meer dan stupa’s, met een klein deurtje waar je voor moet bukken. Je komt dan in een klein kamertje waar een zittend Boeddhabeeld je gelukzalig aankijkt. De grootste tempels zijn enorme bouwwerken, gelijk aan Europese kathedralen, met onderling verbonden kamers (met elk een Boeddha) en nauwe trapjes waardoor je op verschillende lagen van het dak kunt komen. En het uitzicht is adembenemend. Zo ver je kunt kijken rijzen de kerstboompiek-achtige daken naar de hemel, de een na de ander. Sommige tempels zijn nog in gebruik voor de lokale bevolking en trekken heel wat publiek. Deze gebouwen zijn vaak wit geschilderd, en de ronde puntige daken zijn van oogverblindend goud. Het is hier vredig. Moest ik in Angkor 15 minuten wachten voordat ik 1 foto kon maken zonder 10 Duitsers erin, hier zijn de toeristen schaars.

Gewapend met een zaklamp en een kaart lijkt een dagje Bagan op een schatkistentocht voor volwassenen. Bijna alle tempels zijn vrij toegankelijk (wel je schoenen uittrekken voor je naar binnen gaat), wat het ideaal maakt om een dag of wat op avontuur te gaan. Hoewel op de kaart precies staat wat je in welke tempel kunt aantreffen, heb ik de tweede dag random rondgefietst en ben gewoon binnen gelopen in tempels die me interessant leken. Met wisselend succes. Ik heb na de tweede dag statistisch bewezen met een steekproef van rond de 100, dat het uiterlijk van een tempel absoluut geen correlatie heeft met de schatten die je aan de binnenkant aantreft. Ga ik een prachtige, gesteenhouwen tempel in, waar zelfs nog een schitterend gouden dak op zit, staat daar een superlelijke, 5 meter hoge gipsen Boeddha met een knipperende neon nep-aura om zijn hoofd. Hij heeft niet eens een nek; zijn hoofd begint meteen op zijn schouders. De muren zijn saai wit en overal ligt vleermuispoep op de vloer. Twee tempels verder loop ik een onooglijk, donker, vierkant geval zonder versiering binnen, waar fantastisch gedetailleerde, kleurige fresco’s van vloer tot plafond het verhaal van Boeddha vertellen. Met open mond volg ik de lichtstraal van mijn zaklamp. Het zittende zandstenen Boeddhabeeld is beplakt met bladgoud en zelfs het plafond is beschilderd. Alles is de afgelopen 800 jaar prachtig geconserveerd gebleven door het gebrek aan zonlicht. En zo gaat het de hele dag door. Tempel in, tempel uit, fotootje van de façade, fotootje van het uitzicht over de verspreide gebouwen in landschap, doorgroeid met bomen. Ik vermaak me prima zo.

Als de zon ondergaat klimmen we op een tempel waarvan we een prachtig uitzicht hebben over de vlakte. Langzaam zakt de zon over de horizon achter de Ayeyarwady. We schieten prachtige foto’s van de silhouetten van kerstboompiekdaken tegen een typische rode, Aziatische zonsondergang. Als je van tempels en ruïnes houdt, dan is Bagan zeker een van de hoogtepunten van Azië.